Egzersiz ve Spor Psikolojisi Derneği

ELİT SPORCULARDA OLMASI GEREKEN 11 PSİKOLOJİK ÖZELLİK

Bilimsel çalışmalarda, elit sporcularda olması gereken 11 psikolojik özellik saptanmıştır. Bu özellikler;

1. Yapılan Spor Branşına Bağlı Olarak Uygun Kişilik Özellikleri

Başarılı olmuş sporcuların yaptıkları branşlarda belli bazı ortak kişilik özellikleri olduğu söylenebilir. Örneğin, bireysel spor yapanlara göre takım sporcularının daha kaygılı, dışa dönük ve bağımlı olduklarını saptamışlardır.

2. Başarı Ve Başarısızlığın Kontrol Edilebilir Bir İç Odağa Sahip Olması

Birçok çalışmada, kişinin yeterlik inancı arttıkça sportif performansın pozitif yönde artış gösterdiği bulunmuştur. Bu çalışmalardan hareketle, yeterlik inancının başarı ve başarısızlık kontrolü için iyi bir belirleyici olacağı söylenebilir.

3. Nihai Başarıda Kendine Güven Ve İnancın Yüksek Olması

Araştırmacılar, sportif kendine güveni, yüksek başarı beklentisi olarak ifade etmiş ve sportif kendine güvenin olumlu duyguları uyarmada, konsantrasyona yardımcı olmada, hedef belirlemede ve oyun stratejilerini olumlu etkilemede yardımcı olduğunu belirtmişlerdir.

 4. İçsel Motivasyon

İçsel motivasyon, spor ortamında sporcunun kendi kendini motive etmesidir. İçsel motivasyon sporcuların zorluk, başarısızlık ve olumsuz durumlarda performanslarını olumlu yönde etkilemektedir.

 5. Sportif Başarı İçin Hedef Yönelimine İlişkin Güçlü Hâkimiyet

Hedef yönelimi, sporcuların başarı durumları hakkında yaklaşımları ve düşünceleridir. Sporcu başarısız olduğunda, bunun nedeni bulması, kabul etmesi ve becelerini geliştirmesi onun ustalaşmasına katkı sağlayacaktır. 

 6. Mevcut Göreve Olan Tam Konsantrasyon

Sporcu müsabaka süresince çevredeki uygun ipuçlarına odaklanmalı, bunu uzun süre koruyabilmeli, konsantrasyon durumunun farkında olup gerektiğinde dikkat odağını değiştirebilmelidir.

 7. Duygusal Ve Psikolojik Uyarılmışlığı Kontrol Etme Özelliği

Sporcunun uyarılmışlığını kontrol edebilmesi için öncelikle, uyarılmışlığı bilmesi ve kendi uyarılmışlığının farkında olması gerekmektedir. Sporcu kendi uyarılmışlığını bazı testler ve “biofeedback” teknikleri ile öğrenebilmektedir.

 8. Karşılaşılan Zorluklarla Güçlü Başa Çıkabilme Özelliği

Sporcular bir müsabaka ya da yarışma süresince içsel ve dışsal nedenlerden kaynaklanan birçok zorluklarla karşılaşmaktadırlar. Sporcular bu zorluklarla geçmiş deneyimleri ve öğrenilebilir bazı stratejilerle başa çıkabilirler.

 9. Zor Hedefler Koymak Ve Bunları Başarabilmek İçin Planlar Formüle Edebilme Özelliği

Sporcu istenilen başarıya ulaşabilmesi için kendine gerçekleştirebileceği zor hedefler belirlemeli ve bu belirlediği hedefleri başarmak için sonuç, performans ve süreç hedeflerini aynı anda planlamalı ve kullanabilmelidir.

 10. Güven Ve Motivasyon Kazanmak İçin Kendi Kendine Konuşma, Hayal Etme, Kendini Denetleme Ve Diğer Psikolojik Metotları Kullanabilme Özelliği

Sporcu, müsabaka esnasında düzenli olarak kendini kontrol etmeli ve tetikleyici sözcüklerle kendi kendine güven ve motivasyonunu artırıcı konuşmalar yapmalıdır.

 11. Zihinsel Dayanıklılık

Zihinsel dayanıklılık, sporcunun yarışma sırasında karşılaştığı zorluk, engeller ve her türlü koşulda en iyi performansını sergileyebilme becerisidir. Zihinsel dayanıklılığın, bu çalışmada üzerinde durulan diğer tüm psikolojik becerileri de sürdürebilmek için gerekli olduğu söylenebilir.

Kaynakça

-Erdoğan, N., ve Kocaekşi, S. (2015). Elit sporcuların sahip olması gereken psikolojik özellikler. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi, 7(2), 57-64.